In beeld: 50 jaar medische noodhulp

In 1967 woedt in Nigeria een ongekend wrede burgeroorlog. Schokkende beelden van ernstig ondervoede kinderen gaan de wereld over. De regering geeft hulporganisaties geen toestemming om hulp te verlenen. Twee Franse artsen, Bernard Kouchner en Max Recamier, zijn op dat moment werkzaam in Nigeria. Ze vinden het onacceptabel dat ze geen toegang krijgen tot patiënten. ‘Ieder mens heeft recht op medische hulp’. Op 22 december 1971 hebben zij Médecins Sans Frontières opgericht.

Onze teams hebben hulp geboden met een team van 100 vrijwilligers. Van chirurgie en revalidatie tot voedingsprogramma’s en moeder- en kindzorg aan de vluchtelingen uit Cambodja.

Eind 1979 valt de Sovjet-Unie Afghanistan binnen. Dit ontketent een oorlog die tien jaar zal duren. Kort daarna steken onze medische teams in het geheim de Pakistaans-Afghaanse grens over. Ze reizen per ezel om gewonde burgers in afgelegen gebieden te helpen.

Jacques de Milliano gaat in 1983 voor Artsen zonder Grenzen België naar Tsjaad. Hij is diep onder de indruk van de internationale organisatie. Op 7 september 1984 richt hij Artsen zonder Grenzen Nederland op met vijf andere bevlogen mensen.

Vreselijke beelden van duizenden uitgehongerde mensen in Ethiopië bereiken onze televisieschermen. Een desastreuze hongersnood waarbij zo’n 400.000 mensen om het leven komen. Tijdens onze medische activiteiten spreken we ons uit over de wanpraktijken waarvan we getuige zijn. Uithongering wordt door de regering ingezet als tactiek om hulpgeld te krijgen.

Bij een reeks bombardementen laat het Iraakse leger in opdracht van Saddam Hoessein op grote schaal gifgas over de stad Halabja neerkomen. Bij deze massamoord komen 5.000 mensen om het leven. De wereld reageert geschokt op onze getuigenissen en videobeelden. Onze teams waren aanwezig.

Een gitzwarte periode in de geschiedenis; de volkerenmoord in Rwanda. Naar schatting zijn meer dan 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s in 100 dagen vermoord door Hutu milities. Onze hulpverleners zijn getuige van de moorden, ook op onze eigen Rwandese staf. Een team van 320 hulpverleners doet wat het kan om mensen te helpen. In november spreken we ons uit over de situatie in het rapport ‘Breaking the Cycle’.

Na 46 jaar totale isolatie, maakt de Albanese bevolking een revolutie door. Albanië is dan het armste land van Europa: de gezondheidszorg staat er slecht voor en het land is afhankelijk van structurele buitenlandse hulp. Wij helpen bij de opbouw van vervallen ziekenhuizen, de distributie van medische benodigdheden en apparatuur naar gezondheidsposten, klinieken en ziekenhuizen.

Tijdens de burgeroorlog in Angola (1975 - 2002) zijn onze teams herhaaldelijk geconfronteerd met de verwoestende gevolgen van ondervoeding bij kinderen. Onze hulpverleners zien hoe ondervoeding het afweersysteem verzwakt en het risico op overlijden aan een longontsteking, diarree, malaria of mazelen vergroot.

Schoon drinkwater is van groot belang, bijvoorbeeld om een uitbraak van cholera te voorkomen. De waterkwaliteit moet regelmatig worden gecontroleerd en daar zijn onze hulpverleners hier druk mee bezig. 

Na orkaan Mitch hebben onze teams een noodhulpprogramma opgezet voor de getroffen bevolking in Honduras. We hebben medicijnen gedoneerd, water en sanitaire voorzieningen verbeterd en zo uitbraken van malaria en knokkelkoorts voorkomen.

In 1999 ontvangt Artsen zonder Grenzen de Nobelprijs voor de Vrede. Zowel voor het medische werk als het optreden als pleitbezorger voor bevolkingsgroepen in nood.

Tuberculose behandelen in Georgië. Om stigmatisering te voorkomen, nemen tuberculosepatiënten hun medicijnen soms liever ver van huis. De 20-jarige Taliko wordt behandeld in het Guliripchi-ziekenhuis voor tuberculose.

Op tweede kerstdag veroorzaakt een zeebeving een verwoestende vloedgolf in Zuidoost-Azië. De tsunami die volgt, veroorzaakt een van de grootste natuurrampen van de afgelopen 20 jaar. Ruim 227.000 mensen komen om het leven. We sturen 160 internationale hulpverleners en 400 ton hulpgoederen naar het gebied. Ter plaatse bieden we medische en psychische zorg en zorgen we voor drinkwater en sanitaire voorzieningen.

Door het conflict durven bewoners hun huis niet meer uit voor medisch zorg. Deze onzekerheid treft ook hulporganisaties. Verschillende Palestijnse hulpverleners komen om het leven en ziekenhuizen en ambulances worden gebombardeerd. Eerstehulpafdelingen van ziekenhuizen liggen vol met gewonde patiënten. In 10 dagen heeft ons medisch personeel van het Al Shifa-ziekenhuis meer dan 300 operaties uitgevoerd.

Een verwoestende aardbeving overvalt de hoofdstad van Haïti. Ruim 200.000 mensen komen om het leven en miljoenen mensen raken dakloos. Ook wij verliezen bij de ramp 12 collega’s en 2 van onze ziekenhuizen storten in. Ons team van 800 medewerkers wordt snel uitgebreid naar 3.400 medewerkers. In de maanden na de aardbeving behandelen we meer dan 358.000 mensen en voeren ruim 16.500 operaties uit. Ook zetten we 50 cholera-klinieken op.

Tyfoon Haiyan is de zwaarste storm van 2013. We hebben helikopters ingezet om noodhulpgoederen naar de Filipijnen te vervoeren.

Artsen behandelen mensen die gewond zijn geraakt tijdens een conflict tussen gewapende groepen in Goma, DR Congo.

Een ongeëvenaarde ebola-uitbraak in West-Afrika. Bij de uitbraak, 67 keer zo groot als de uitbraak ervoor, komen 11.300 mensen om. Ook 14 van onze collega’s. Onze teams slaan als eerst alarm en zijn lange tijd de belangrijkste hulpverleners in Guinee, Liberia en Sierra Leone. In totaal behandelen we meer dan 5.000 ebolapatiënten. 

Op de Middellandse Zee zijn we getuige van duizenden mensen op de vlucht die een wanhopige poging doen Europa te bereiken. Ze zetten daarbij hun leven op het spel. Het beleid van de Europese Unie (EU) is erop gericht mensen in acute nood te weren. Uit protest tegen deze omstreden EU-Turkije-Deal nemen we geen overheidsgeld meer aan. Onze hulp zonder voorwaarden is alleen mogelijk met financiële steun zonder voorwaarden, dankzij giften van onze donateurs.

De Rohingya lijden in Myanmar al jaren onder discriminatie, geweld en vervolging. In 1 maand tijd worden zeker 6.700 Rohingya vermoord, waaronder 730 kinderen. 706.000 Rohingya vluchten naar Bangladesh, waar het Kutapalong-kamp ontstaat. Dit is het grootste vluchtelingenkamp ter wereld. Onze teams bieden er op grote schaal hulp. 

'Alle medewerkers worden voortdurend blootgesteld aan ebola. Daarom hebben we een procedure die fysiek contact beperkt. We raken elkaar nooit aan en schudden zelfs geen hand. De enige uitzondering is wanneer we de beschermende kleding aan hebben en nog niet in de hoog-risicozonde zijn geweest. Dat is het moment om elkaar de hand te schudden of een knuffel te geven. Dat is vaak erg bijzonder.' - Emmanuel Berbain, Arts.

Sinds 2006 zijn we actief in het Sukma-district in het zuiden van Chhattisgarh in India. Ons team werkt met mobiele klinieken om zorg te verlenen aan mensen in nood.

De coronapandemie heeft geleid tot de grootse noodhulpoperatie ooit. Waar de gezondheidszorg overspoeld raakt, ondersteunen we ziekenhuizen en verzorgingshuizen. In alle 70 landen waar wij al werkzaam zijn, zorgen onze teams voor coronapatiënten en geven we voorlichting.

De aardbeving in Haïti heeft het grootste aantal doden en gewonden gekost in de provincie Sud. Onze teams versterken het ziekenhuis in Les Cayes, de hoofdstad van Sud. Ook reizen we met mobiele klinieken af naar moeilijk bereikbare gebieden. Dat doen we over land: lopend met ezels of per motorfiets of terreinwagen. Andere gebieden zijn alleen toegankelijk over zee of door de lucht.