De wereld kampt met de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen mensen zijn op de vlucht voor oorlog, vervolging of vanuit wanhoop. Zij zoeken hun heil elders in eigen land of in andere landen. Mensen worden in detentiecentra vastgehouden, staan bloot aan geweld door smokkelaars en grenspolitie en leven in deplorabele omstandigheden. Landen trekken muren en hekken op en nemen maatregelen om hun grenzen te sluiten. Wij bieden hulp op zee, in Griekenland, Servië, Italië, Frankrijk en Libië. Ook zijn we actief in landen als Irak, Jordanië, Libanon en Turkije waar vluchtelingen worden opgevangen.
Reddingsschepen op de Middellandse Zee
Omdat wij niet willen toezien hoe mensen op zee verdrinken, bieden wij met medische teams hulp op de Middellandse Zee. In 2017 voeren wij tot 13 augustus 2017 met twee reddingsschepen: het schip Aquarius in samenwerking met SOS MEDITERRANNEE en met het schip Prudence op de Middellandse Zee. Op 13 augustus 2017 besloten wij tijdelijk ons werk met de Prudence te staken vanwege aangekondigde verdere beperkingen op het verlenen van onafhankelijke humanitaire hulp: een door de Libische autoriteiten aangekondigde reddingszone en beperking van de toegang voor humanitaire schepen tot de internationale wateren voor de Libische kust. Direct daarna waarschuwde het maritiem reddingscoördinatiecentrum MRCC in Rome ons voor veiligheidsrisico’s in verband met dreigementen van de Libische kustwacht tegen humanitaire reddingsschepen die in deze internationale wateren varen. Ons medisch team aan boord van het reddingsschip Aquarius van SOS Méditerranée dat in internationale wateren patrouilleert, zal die reddingsoperaties wel nog blijven ondersteunen. Lees ons statement.
Onze medische teams verzorgden mensen vooral voor huidinfecties, uitdroging, onderkoeling, schurft en ernstige brandwonden als gevolg van brandstof dat met zeewater vermengd is geraakt in de boot. We zien ook steeds meer sporen van marteling en mishandeling, en zwangere vrouwen (1 op de 10). Aan boord zijn daarom ook vroedvrouwen aanwezig. Naast medische zorg geven we ook psychologische eerste hulp. Onze teams in Sicilië nemen de zorg over de mensen van ons over nadat wij hen aan land hebben gebracht.
Van april tot en met november 2016 voeren wij met 3 reddingsschepen, de Aquarius, de Bourbon Argos en de Dignity. De Aquarius is door blijven varen in de winter van 2016/2017, de Prudence is op 20 maart 2017 erbij gekomen. In 2016 hebben de 3 reddingsteams in totaal 30.572 mensen op tijdens ruim 200 verschillende reddingsacties. 21.603 mensen zijn door de teams van boten in nood gered; 8.969 mensen hebben zij overgenomen op verzoek van andere schepen.
Vragen en antwoorden over onze reddingsacties op de Middellandse Zee
Overzicht van onze schepen en reddingsacties op de Middellandse Zee
Libië
Mensen die op zee onderschept worden door de Libische kustwacht of die in Libië zelf worden aangehouden worden naar migrantendetentiecentra, gehuisvest in fabrieken of opslagruimtes, gebracht. Mensen brengen hier lange tijd door zonder mogelijkheid protest aan te tekenen, kunnen geen of weinig contact maken met de buitenwereld, worden slecht behandeld en hebben een tekort aan toegang tot medische zorg. Een functionerend asielverleningssysteem ontbreekt, de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR heeft er een beperkte rol en Libië onderschrijft het Verdrag van Genève niet. Tegelijkertijd heeft het land te kampen met een gewapende strijd, onveiligheid, economische crisis en de totale ineenstorting van handhaving van de orde en het rechtssysteem.
Artsen zonder Grenzen verleent hulp in 7 detentiecentra in en rond Tripoli. We bieden medische zorg en psychologische eerste hulp aan vrouwen, mannen en kinderen, en delen spullen uit voor de dagelijkse hygiëne. De detentiecentra zijn overbevolkt, mensen krijgen te weinig of helemaal geen eten en er is een groot tekort aan veilig drinkwater. Deze erbarmelijke levensomstandigheden leiden onder meer tot ziekte en infecties, ondervoeding en uitdroging. Het was een moeilijke keuze voor Artsen zonder Grenzen om in een omgeving te werken waar mensen zonder respect voor menselijke waardigheid, zonder enig idee waarom en hoe lang zij er worden vastgehouden. Wij blijven gekant tegen de onwillekeurige vasthouding van mensen. Wij hopen echter dat met ons werk wij op korte termijn verbetering voor hen kunnen brengen. Elke dag pleiten wij voor betere omstandigheden en voor het vrijlaten van zwangere vrouwen, vrouwen met baby’s en jonge kinderen, minderjarigen, invaliden en ernstig zieken.
Directeur Arjan Hehenkamp bezocht Libië en schreef hierover ‘De hel op aarde’
Hulp op Griekse eilanden
In maart 2016 stopten we uit protest ons werk in het Moria kamp, op Lesbos, nadat de migratiedeal tussen de EU en Turkije van dat opvangcentrum een gesloten uitwijscentrum maakte, zonder dat de bijbehorende hulpverlening werd opgezet. Ruim 3.800 mensen verblijven nog in het Moria en het Kara Tepe kamp; ruim 1.200 in opvangplaatsen van hulporganisaties, of door VN-organisatie UNHCR gecoördineerde opvang in hotels, appartementen en hostels. Deze mensen kunnen bij onze kliniek in Mytilene terecht voor medische en psychologische zorg, en we verzorgen opvang voor kwetsbare patiënten.
Extreme winterkou op Lesbos, radio-interview met dokter Sophie Lisa de Vries
Onze dokter Sophie Lisa vanuit Lesbos, en hoe zat het met de EU-Turkije deal? Bekijk het item in EenVandaag van vrijdag 13 januari
Op Samos verblijven ruim 1.600 mensen. Wij richten ons vooral op psychologische hulp en gezondheidsvoorlichting. Samen met organisatie de Griekse raad voor vluchtelingen bieden we juridische informatie en begeleiding voor het indienen van asielverzoeken. In het stadje Vathy runnen wij een tijdelijke opvang voor de meest kwetsbare mensen. Ook doneren we hulpmiddelen in natura aan vrijwilligersgroepen.
Hulp op het Griekse vasteland
In Athene hebben we een polikliniek voor medische en psychologische zorg opgezet waar alle kwetsbare mensen terecht kunnen. Ook geven we gezondheidsvoorlichting, brengen we mensen naar Griekse gezondheidsposten en helpen onze interculturele specialisten mensen die Arabisch of Farsi spreken. ’s Avonds bieden wij medische hulp aan mensen op het Victoriaplein waar vele gestrande vluchtelingen hun heil zoeken. Ook werken we samen met 2 Griekse organisaties om medische hulp te geven aan slachtoffers van marteling. Daarnaast geven wij psychologische hulp in 3 opvangkampen ten noorden van de Griekse hoofdstad, medische hulp in 3 kampen in Elliniko. In een voormalig hotel in Thermophiles bieden we medische en psychologische zorg aan overwegend Syrische vluchtelingen.
In 5 kampen rond Thessaloniki en een gebouw in het centrum bieden we psychologische en psychiatrische hulp. In het Frakapor kamp, installeerden wij in december 2016 luchtverwarmingen voor de tenten omdat maatregelen tegen de kou uitbleven. Ook voorzagen we vrijwilligersnetwerken van winterkits en thermische onderkleding. We ondersteunen 3 overheidsziekenhuizen met vertaling en culturele uitleg. In Epirus, in het noordwesten van Griekenland, bieden we psychologische en psychiatrische hulp in 6 opvangkampen met voornamelijk Syrische, Afghaanse en Iraakse vluchtelingen.
Servië
Door de plotselinge afsluiting van de Balkanroute zijn duizenden mensen tussen de grenzen gestrand. In penibele omstandigheden. Naar schatting gaat het om ruim 7.000 mensen. In Belgrado bieden we medische zorg in mobiele klinieken en 1 vaste kliniek waar we ook psychologische zorg bieden. Ruim 1.700, vooral jonge Afghaanse en Pakistaanse vluchtelingen verblijven in verlaten gebouwen rond het treinstation. Ook hebben we 5 tenten in het centrum opgezet voor de meest kwetsbare mensen. Servische autoriteiten verbieden het uitdelen van voedsel en hulpgoederen omdat dat volgens hen meer mensen aantrekt. Ook behandelen we mensen voor sporen van mishandeling.
Bekijk de reportage van de NOS van zondag 15 januari over de situatie in Servië met interview met Andrea Contenta, specialist humanitaire zaken voor Artsen zonder Grenzen in Belgrado (van 5.11 – 7.32 minuten)
Italië: medische en psychologische hulp
Veel mensen die in Italië aankomen hebben door hun ervaringen onderweg of door schipbreuk gezondheidsproblemen en psychologische trauma’s. In de zuidelijke havens van Sicilië, Calabrië, Sardinië, en Puglia bieden wij psychologische eerste hulp. Psychologen en culturele specialisten staan de mensen bij. Mobiele psychologische teams bezoeken opvangkampen in de provincie Trapani, op Sicilië om mensen support te geven. Posttraumatische problemen en lichamelijke klachten als gevolg van angst en depressie komen het meest voor.
In Rome bieden wij medische hulp aan asielzoekers die het slachtoffer zijn geweest van marteling, samen met 2 andere organisaties. Daarnaast hebben we samen met een andere organisatie en de afdeling cardiologie een project tegen hartziekten onder migranten op geïmproviseerde opvangplekken.
In Noord-Italië bieden wij in het grensgebied medische zorg en werken we samen met lokale autoriteiten en vrijwilligersnetwerken om voedsel en hulpgoederen uit te delen. In Ventimiglia, bij de grens met Frankrijk, runnen we een kleine kliniek in een kerk samen met lokale dokters die er vrijwillig werken. In een opvangkamp gerund door het Italiaanse Rode Kruis bieden we psychologische eerste hulp. In Como, bij de grens met Zwitserland, bieden we psychologische zorg in een Rode Kruis opvangkamp en in een parochie waar vrijwilligers elke nacht 60 mensen onderdak bieden, en waar minderjarigen en vrouwen die alleen zijn verblijven. Ook ondersteunen we lokale organisaties die vluchtelingen helpen met spullen als rijst, melk, fruit, vlees, handschoenen, sjaals en winterkleding.
Wij breiden ons werk in Italië voortdurend verder uit om de medische zorg van mensen aan boord van reddingsschepen aan land over te nemen, onder meer met het verschaffen van juridische informatie en de gaten in het opvangsysteem te ondervangen.
Frankrijk
Na de uitzetting van mensen in Calais, hebben wij ons project in Calais gesloten. Wij monitoren de situatie en ondersteunen organisaties die vluchtelingen helpen in Dieppe, Parijs, Caen en Roscoff met mobiele klinieken. In januari 2017 behandelden we 9 mensen voor onderkoeling in Parijs.
Pleitbezorging
Artsen zonder Grenzen heeft op verschillende wijzen zich publiekelijk uitgesproken over de vluchtelingencrisis en het politieke debat eromheen. Op 27 juli verscheen het opiniestuk
'Stop het dodelijke beleid rond mensen op de vlucht' van de hand van Artsen zonder Grenzen directeur Arjan Hehenkamp in het NRC Handelsblad. In september 2015 schreef Arjan een open brief aan alle mensen die ons werk een warm hart toedragen. Op 3 september publiceerden 6 hulporganisaties, waaronder Artsen zonder Grenzen, het manifest 'Save their souls'. Op dinsdag 8 september 2015 stuurden wij onze reactie op het Nederlands voorstel inzake het EU asielbeleid rond. Op 11 september stuurden wij een brief naar Minister-president Rutte met een appèl om een veilige doorgang te bieden: humane en menswaardige alternatieven. In 2016 spraken we de Tweede Kamer en de regering aan op het EU-Turkije vluchtelingenverdrag via twee open brieven. Vanwege het Europese vluchtelingenbeleid doet Artsen zonder Grenzen niet langer een beroep op hulpgelden van EU-lidstaten of instellingen.
Mei 2017
