Muggen bestrijden met... muggen?

Wist je dat dengue (ook bekend als knokkelkoorts) vandaag de dag 30 keer meer voorkomt dan 50 jaar geleden? Maar liefst de helft van de mensen op onze planeet loopt het risico besmet te raken. Door de klimaatcrisis neemt dit aantal in een rap tempo toe.

Het denguevirus wordt overgebracht op mensen via geïnfecteerde muggen. Deze muggen gedijen in een tropisch klimaat en bij stilstaand water. Omstandigheden die door klimaatverandering op steeds meer plekken voorkomen.

Een van de landen waar dengue oplaait, is Honduras. Het land kampt met een ware dengue-gezondheidscrisis. Alleen al in de hoofdstad Tegucigalpa raakten dit jaar bijna 10.000 mensen besmet.

Victoria weet er alles van. Voor haar was de beet van een mug het begin van een regelrechte nachtmerrie. ‘Eerst kreeg ik koorts, toen pijn aan mijn gewrichten. Door de bloedingen dacht ik dat ik dood zou gaan,’ vertelt ze. Ook Sandra heeft de gevolgen van dengue van dichtbij meegemaakt. ‘Mijn kleinzoon was zo ontzettend ziek dat we uitgingen van het ergste.’ In haar familie raakten meerdere mensen besmet.

Sandra's kleinzoon en Victoria hebben dengue overleefd, maar dat geldt niet voor iedereen. Een besmetting kan namelijk levensbedreigende gevolgen hebben. Er is geen speciale behandeling en de huidige vaccins bieden onvoldoende bescherming.

‘In deze regio helpen we al jaren mensen die ziek worden door dengue,’ vertelt Edgar Boquin, onze projectcoördinator. ‘Maar uit onderzoek blijkt dat methoden als uitroken en begassen de verspreiding van muggen niet meer tegengaan.’ We hebben daarom besloten om een al bestaande, innovatieve methode uit te rollen. Een primeur in Honduras.

En die aanpak heeft een bijzonder wapen: de muggen zelf én de bacterie wolbachia. Wolbachia komt van nature voor bij meer dan 50 procent van de insecten. Het is een bacterie die vecht tegen virussen als dengue, waardoor het virus zich minder snel in een insect kan vermenigvuldigen. Maar wolbachia komt (nog) niet voor in de muggen die ziektes als dengue verspreiden.

Om dat te veranderen, gebruiken onze teams muggeneitjes die in het laboratorium wolbachia toegediend hebben gekregen. Dit doen we met speciale technologie, ontwikkeld door het World Mosquito Program. Vervolgens worden de eitjes overgebracht naar de huizen van vrijwilligers. Zij houden de groei van de muggen in de gaten en laten ze vervolgens vrij. Zes maanden lang worden worden dan elke week jonge muggen vrijgelaten.

De methode klinkt wat tegenstrijdig: je wilt juist muggen bestrijden. Maar de jonge muggen die wolbachia bij zich dragen, zullen zich voortplanten. Zo ontstaat er een nieuwe generatie muggen mét wolbachia. ‘Die muggen zullen veel minder snel virussen overdragen op mensen. Uiteindelijk komt dengue dan minder voor,’ vult onze technisch adviseur Claire Dorion aan.

Samen met het ministerie van Volksgezondheid en de Universiteit van Honduras houden we de verspreiding van wolbachia in de gaten. Om zo het uiteindelijke effect op het indammen van dengue te meten.