'Alles begint met schoon drinkwater'

'De impact van het gebrek aan schoon water is enorm. Het heeft direct gevolgen voor de hygiëne, gezondheid en waardigheid van mensen. Water is nodig om te drinken, mee te koken en om jezelf te wassen. Bij een gebrek aan schoon water gebruiken mensen noodgedwongen vies water uit de omgeving. Ziekten als cholera die door besmet water worden overgedragen, vormen dan een groot risico voor de gezondheid. Cholera valt goed te behandelen, maar onder de verkeerde omstandigheden kan de ziekte vele slachtoffers maken.

In Beira, Mozambique, heb ik dit jaar met eigen ogen gezien hoe snel een ziekte als cholera om zich heen kan grijpen en in een korte tijd veel slachtoffers kan maken. De verwoesting die cycloon Idai daar achterliet, had grote gevolgen voor de kwaliteit van het drinkwater. de waterputten in Mozambique waren volgelopen met uitwerpselen, puin en vuil. Dit resulteerde in een cholera-uitbraak.

Naast het behandelen van de patiënten moest verdere verspreiding van de ziekte worden voorkomen. Je kunt niet in een dag het waterprobleem van 2 miljoen mensen oplossen, dus we moesten prioriteiten stellen. We besloten eerst de waterputten die dichtbij de huizen van mensen stonden, schoon te maken. Het water in de putten hebben we behandeld met een chlooroplossing om de aanwezige bacteriën te doden. Zo konden we verdere verspreiding van cholera stoppen en kregen mensen tegelijkertijd weer toegang tot schoon drinkwater.

Technische oplossingen bedenken voor problemen is belangrijk, maar ze zijn niets waard als je de gemeenschap niet betrekt. Tijdens een van mijn eerste missies in DR Congo hadden we onvoldoende rekening gehouden met de gewoonten van de bevolking en een waterput op de verkeerde locatie geïnstalleerd.

Door te praten met mensen uit de gemeenschap leer je over hun behoeften, culturele gebruiken en voor welke uitdagingen zij staan. Een oplossing heeft een grotere kans van slagen als de gemeenschap wordt betrokken. Deze wijze les nam ik ter harte toen ik tijdens de Rohingya crisis in 2017 naar Bangladesh werd gestuurd.

De reikwijdte en schaal van de problemen in Bangladesh hebben een diepe indruk op mij gemaakt. Bijna een miljoen Rohingya vluchtelingen op een stuk land niet groter dan het centrum van Amsterdam. Het grootste vluchtelingenkamp ter wereld.

Het was overweldigend. 'Hoe kunnen we zo'n grote groep mensen ooit allemaal helpen?', dacht ik bij mezelf. Door te praten met de vluchtelingen in het kamp, kwamen we erachter dat er onder hen veel kennis en kunde was voor het oplossen van praktische problemen. Door samen te werken en deze kennis in te zetten, hebben we meer dan 450 waterputten kunnen bouwen.

Het was een chaotische situatie. Iedere dag arriveerden er nieuwe mensen in het kamp, maar we bleven doorgaan. Elke keer als we een kraan voor het eerst opendraaiden en er schoon drinkwater uitkwam, was dit een emotioneel moment. Hetzelfde kind dat ik de dag ervoor nog water zag scheppen uit een modderpoel, liep nu met een jerrycan vol schoon drinkwater. Dat raakte me. Op die momenten realiseerde ik mij hoe essentieel schoon water is om te overleven.

Een arts of verpleegkundige behandelt een patiënt nadat hij of zij ziek is geworden. Als water-en-sanitatie-specialist heb ik de mogelijkheid om te voorkomen dat mensen überhaupt ziek worden. Deze gecombineerde aanpak van voorkomen en genezen maakt mij trots op het werk dat ik doe. Samen maken we echt verschil. De middelen die je tot je beschikking hebt zijn vaak beperkt. Door samen te werken als team, heb je beter zicht op wat de beste oplossing is voor het probleem in die specifieke situatie.

De mensen die wij helpen zijn kwetsbaar. Ze zijn huis en haard ontvlucht dor conflict of natuurrampen. Getraumatiseerd door wat ze hebben gezien en meegemaakt. Samengepakt in een kamp zijn ze nu ontvankelijk voor ziekten. Het is onderdeel van ons werk om te voorkomen dat ze ziek worden. Ook geven we mensen een stukje van hun waardigheid terug in een donker hoofdstuk van hun leven. Schoon water is niet de oplossing voor alles, maar zonder schoon water geen medische behandelingen en geen bestrijding van ziekten als cholera of ebola. Alles begint met schoon water.'