Veerkracht in Nigeria

Het is zondagochtend vroeg. De zon schijnt alweer fel en ik ga voor een kort bezoek naar het ziekenhuis om de artsen daar te ondersteunen. We rijden door Maiduguri, de meest noordoostelijke stad van Nigeria. Een groep kinderen rent zwaaiend achter onze auto aan. Ze schreeuwen: ‘Baturi!’. Dat betekent ‘blanken’ in het Hausa, een van de 500 talen die in het land worden gesproken.

Onder de voorbijgangers vallen een moeder en een dochter me op. De moeder draagt een sluier en een lange rode jurk, de dochter loopt in het plaatselijke schooluniform. Beiden balanceren grote schalen op hun hoofd. Doordat ze goed rechtop lopen kan hun nek het gewicht dragen. Ze doen me denken aan een patiëntje dat goed herstelt en haar moeder. Ik ga ze vandaag bezoeken.

In het ziekenhuis is het vanochtend rustig, maar de nacht was moeilijk: er is opnieuw een kind bezweken aan ernstige ondervoeding. We behandelen hier maandelijks zo’n 400 ernstig ondervoede kinderen. Meer dan 600 kinderen komen alleen voor een behandeling naar het ziekenhuis en krijgen voedsel voor thuis mee.

Nadat ik met dokter Oli alle patiënten op de intensive care heb gezien, ga ik naar een gezondheidsvoorlichter die me vaak helpt met vertalen. Samen lopen we naar een grote tent met meer dan 20 bedden. Hier liggen de stabiele patiënten die bijna uitbehandeld zijn. Deze kinderen krijgen speciale melk en zakjes energierijke pindapasta met de naam Plumpynut. Beide bevatten veel vitaminen, mineralen en calorieën, zodat de kinderen op gewicht kunnen komen voordat ze weer naar huis gaan.

Op een van de bedden zie ik Hauwa, een meisje van 3. Ze eet Plumpynut. Ik kan een glimlach niet onderdrukken. Het scheelde weinig of dit meisje was overleden. Ze was ernstig ondervoed toen ze bij ons in het ziekenhuis kwam. Daarbovenop had ze nog een infectie. Ze was vel over been, haar ogen lagen diep in hun kassen en ze had gebarsten lippen, allemaal tekenen van uitdroging. Toen ik haar voor het eerst zag, was ze bewusteloos en dacht ik dat ze het niet zou redden.

In de eerste twee dagen op de intensive care bleven haar ogen dicht, maar daarna ontwaakte ze langzaam en kwam ze weer bij bewustzijn. Ze kon toen nog niet zitten en haar nek was te zwak om het gewicht van haar hoofd te dragen. Gelukkig ging het na de juiste behandeling beter met haar.

Een paar dagen later kreeg ze ballonnen om mee te spelen en zagen we haar eerste glimlach. En nu zit het meisje rechtop, ze glimlacht en ze eet. We hebben afgelopen weken een goede band opgebouwd. Ze zegt ‘Thank you’, woorden die ze nog maar net kent, maar waarvan ze weet dat ze haar gevoelens uitdrukken. Ik lach terug en herhaal haar woorden. Falmata, de moeder van Hauwa, ziet me aan komen lopen en glimlacht ook. We beginnen een gesprek, waarbij de gezondheidsvoorlichter voor ons vertaalt. Falmata vertelt haar verhaal.

Ze is 33 jaar. Net als de meeste vrouwen in Nigeria is ze heel jong getrouwd. Ze heeft 9 kinderen ter wereld gebracht, van wie er 6 zijn gestorven aan gezondheidsproblemen. Wanneer ze me dit vertelt, barst ze in tranen uit. Ik zeg hoe erg ik het voor haar vind.

Haar zesjarige zoon is geboren in het dorp Bama, en haar 2 dochters, Hauwa en een meisje van net een jaar oud, in een opvangkamp in Maiduguri. Falmata ontvluchtte 4 jaar geleden met haar man hun dorp om aan de gewelddadigheden tussen het leger en gewapende groepen te ontkomen. Veel gezinnen laten alles achter om elders hun toevlucht te zoeken.

Er wonen meer dan een miljoen ontheemden in Maiduguri. Zonder sanitaire voorzieningen, fatsoenlijke huisvesting of gratis gezondheidszorg ligt ziekte voortdurend op de loer. Het conflict eist veel levens, onder wie de zwager van Falmata. Toen die aan een schotwond overleed, bleef zijn vrouw achter en moest ze in haar eentje voor hun 3 kinderen zorgen. Maar na de dood van haar man werd ze erg ziek; volgens Falmata is ze van verdriet gestorven.

Falmata nam ook deze 3 kinderen onder haar hoede. Dat was minder dan een jaar geleden. Maar de moeilijkheden zouden nog groter worden, want Falmata’s echtgenoot accepteerde de kinderen van haar zus niet. Falmata besloot te scheiden om toch voor ze te kunnen zorgen. En nu is ze als alleenstaande moeder verantwoordelijk voor de opvoeding van 6 kinderen.

De familie woont nu in een klein huis van zinken platen. Buiten op een vuurtje kookt ze snacks om aan voorbijgangers te verkopen. Ze verdient niet altijd genoeg geld om de familie te onderhouden. Ze maakt zich zorgen over de toekomst, maar is nu blij dat het beter gaat met haar dochter. Ze glimlacht en bedankt me nogmaals. Deze veerkrachtige vrouw blijft de problemen het hoofd bieden die het leven haar gebracht heeft, en vindt ook nog de energie om te glimlachen.

Hauwa werd twee dagen later uit het ziekenhuis ontslagen met een brede glimlach op haar weer mollige gezichtje. Ze kan lopen en haar hoofd rechtop houden.

Nu ik dit schrijf, denk ik aan Falmata en de uitdagingen die ze het hoofd moet bieden. Ze heeft nog veel voor de boeg, maar ik geloof in deze sterke vrouw, en ik stel me haar voor, lopend met rechte rug en geheven hoofd.